Đọc thêm về ăn uống thực phẩm theo ngũ hành phòng chữa bệnh

Theo triết lý và nhân sinh quan của người phương Đông , tất cả mọi thứ trên thế giới có thể được chia thành năm yếu tố bao gồm nước, gỗ, Hỏa, Thổ và kim loại. Năm trạng thái này gọi là ngũ hành. Ứng với các hành thì có các màu sắc tương ứng gồm xanh, đỏ, vàng, trắng, đen. Trong cơ thể, những năm yếu tố đại diện cho năm cơ quan chính - thận, gan, tim, dạ dày và phổi - tất cả đều cần thiết cho sự sống còn.  Trong hệ thống năm yếu tố, điều quan trọng nhất là làm sao cân bằng được yếu tố bên trong và bên ngoài để cho sức khỏe tối ưu. Học tập để cân bằng năm yếu tố thực phẩm giúp đảm bảo bạn nhận được đủ chất dinh dưỡng từ những gì bạn ăn và hỗ trợ các cơ quan. Một trong những cách tốt nhất để tạo ra sự cân bằng trong cơ thể là ăn nhiều thực phẩm tương ứng với năm mùi vị: mặn, chua, đắng, ngọt và cay. Dưới đây là một danh sách ngắn gọn về các loại thực phẩm gắn liền với mỗi phần tử trên cơ thể theo ngũ hành:
 *Thủy:
Ứng với mệnh Thủy là màu đen. Các loại thực phẩm có màu đen như nấm mèo, đậu đen, tỏi đen, nho đen,.. Tất cả thức ăn mặn và thức ăn có màu tối, các loại thực phẩm có màu tím, đen hoặc xanh sẽ rất thích hợp cho người mệnh Thủy. Ngoài ra, cá tươi và cá muối, thịt muối, trứng cá muối và trứng cá, động vật có vỏ, thịt lợn, trứng, đậu, rong biển và biển rau, nước tương, quả sung, quả việt quất, mâm xôi, cà tím, cải xoăn, lúa hoang, quả óc chó và hạt mè đen tất cả đều là loại  thực phẩm nước. Những thực phẩm này có tác dụng làm mềm và thúc đẩy độ ẩm và làm dịu cơ thể. Những thực phẩm thuộc Thủy này rất tốt cho người gầy, khô và cả người thần kinh.
> Một vài lưu ý thêm:

- Nấm mèo đen: có tác dụng làm giảm độ kết dính của máu (ngưng tập tiểu cầu). Người béo phì nên ăn nhiều nấm mèo đen để giảm độ đông đặc của máu, giúp nồng độ máu loãng hơn, phòng tránh trường hợp đông máu do nghẽn mạch dễ dẫn đến tai biến mạch máu não. Nấm mèo đen còn có tác dụng chống lão hóa, chống ung thư và do nhiễm chất phóng xạ (quá trình xạ trị). Mỗi ngày 5-10 gam là đủ, chế biến nhiều cách để ăn.

- Đậu đen: hoạt chất antocyanidin trong đậu đen cũng có tác dụng chống oxy hóa tế bào, giúp trẻ lâu, làm đen râu tóc và là một loại thuốc bổ thận. Đậu đen còn được dùng chế biến vị hà thủ ô trong y học cổ truyền để làm tăng tác dụng tráng dương bổ thận, khí huyết lưu thông, kích thích tiêu hóa và làm thuốc bổ huyết. Mỗi ngày 20-50 gam nấu chín lấy nước uống.

-Tuy nhiên đừng chọn ăn những thứ này vào ngày đầu năm mới nhé! Những loại thực phẩm kể trên đa phần đều có chứa chất chống oxy hóa cao nên có thể giúp bạn hạn chế sự phát triển của ung thư. Riêng đậu đen với chất antocyanidin sẽ giúp cho tóc đen mượt và da dẻ hồng hào hơn. Để ăn uống theo đúng mệnh Thủy, không nhất thiết lúc này bạn cũng phải ăn thực phẩm đen mà thậm chí có thể chọn phong phú các màu sắc như tím than hoặc xanh đen

*Mộc:
Tương ứng với hành Mộc là màu xanh lá tự nhiên. Do đó các món ăn thích hợp dành cho người mệnh Mộc chính là tất cả các loại rau xanh và trà xanh, các loại thực phẩm chua và nhiều màu xanh lá cây. Ngoài ra còn có thịt gà, gan, lúa mì, rau cải, củ cải, bông cải xanh và rau bina, giá, măng tây và cần tây, trái cây - đặc biệt là chanh, cam, bưởi, mận, dứa, bột chua, giấm, sữa chua, kim chi, dưa chua các loại, dưa cải bắp và ô liu là thực phẩm gỗ. Những thực phẩm này có chức năng làm se lỗ chân lông và làm đẹp da phù hợp với người hay có thói quen thay đổi, thất thường.
> Một vài lưu ý thêm:

- Rau quả xanh: mỗi ngày ăn 200-300 gam rau quả giúp giảm hơn 30% nguy cơ mắc bệnh tim và đột quỵ so với những người ăn ít hoặc không ăn. Nên chọn các loại rau màu xanh đậm, nhiều lá như rau muống, rau diếp, rau dền, cải bó xôi, bông cải xanh, cải xoăn và các loại quả màu xanh thuộc họ cam quýt như cam, chanh, bưởi, ổi... Chế độ ăn này còn hạn chế bệnh ung thư, nhất là ung thư ruột kết, thực quản, phổi, trực tràng, thanh quản, buồng trứng và thận. Các chất xơ còn giúp kích thích nhu động ruột góp phần làm giảm chứng táo bón.

- Trà xanh: Nếu có thói quen uống trà xanh mỗi ngày, bạn cũng tạo cho mình một cơ hội tốt để kéo dài tuổi thanh xuân của mình. Đơn giản vì đây là loại thực phẩm chứa nhiều gốc tự do, vitamin E có tác dụng chống oxy hóa, hạn chế lão hóa, càng uống con người càng tươi trẻ. Uống trà xanh giúp kéo dài tuổi thọ, giảm bệnh ung bướu (polyphenol trong trà xanh còn có tác dụng ngừa ung thư vú), chống xơ cứng động mạch, hạ huyết áp, chống viêm khớp, hạ đường huyết.

* Hỏa: 

 Thức ăn thuộc ngũ hành họ Hỏa thường là thực phẩm cay, đắng và hầu hết là các loại thực phẩm có màu đỏ, đặc biệt là thực phẩm giống hình trái tim, thực phẩm khô và thực phẩm nóng. Ngoài ra, thịt cừu, thịt nai, bồ công anh, cải xoong, cà chua, vỏ cam, quýt, quả mơ, mận, dâu tây, hạt tiêu, rượu, bia, và phê, trà, sô cô la đen và đồ uống có ga là thực phẩm đại diện cho lửa. Loại thực phẩm này phù hợp với những người thừa cân, cơ thể quá nóng và tinh thần hay “hung hăng”.
> Một vài lưu ý thêm:

- Cà chua: nam giới nên ăn mỗi ngày một quả cà chua, giảm 45% khả năng mắc ung thư tiền liệt tuyến. Trong cà chua có một lượng licopene rất cao, đây là một chất trong thiên nhiên có tác dụng chống oxy hóa tế bào rất mạnh. Đặc biệt sau khi được nấu chín trong ít dầu thực vật, licopene được phóng thích rất nhiều, nhờ đó cà chua có tác dụng ngăn ngừa ung thư tiền liệt tuyến.

- Dưa hấu đỏ là một nguồn vitamin C và A, chứa rất nhiều beta-carotene và licopene. Đây là những chất có tác dụng trung hòa các gốc tự do gây tổn thương cho cơ thể, nguy hiểm nhất là các tế bào gây ung thư.

- Vang đỏ (được, chiết xuất từ các loài nho đỏ), mỗi ngày uống 20-30ml, hoạt chất resveratrol trong nho đỏ có tác dụng phòng chống bệnh xơ cứng động mạch, tuy nhiên người có bệnh tim mạch, cao huyết áp cần kiêng thức uống có cồn. Với đặc tính khử độc, resveratrol có khả năng bảo vệ tim mạch, chống ung thư, bảo vệ chức năng gan.

- Dâu tây đỏ, sơri cũng là một nguồn vitamin C và các chất có tác dụng chống oxy hóa, giúp ngăn ngừa ung thư và làm chậm sự lão hóa tế bào. Ớt đỏ cũng có tác dụng giúp cải thiện tâm trí, chống trầm cảm, lo âu, mệt mỏi. Ngoài ra rau củ có màu đỏ sậm (củ dền, rau dền tía) còn cung cấp nhiều chất sắt giúp gia tăng sự sản sinh hồng cầu, chống thiếu máu, suy nhược cơ thể.

- Hỏa tương ứng với màu đỏ và cũng là màu sắc tượng trưng cho những điều may mắn khởi sự của những ngày đầu năm mới. Bạn có thể chọn màu đỏ trong các loại thực phẩm rất quen thuộc như rượu vang, rượu hồng đào, dâu tây, dưa hấu đỏ, cherry, ớt đỏ, gấc... Đa phần các loại quả có màu đỏ đều rất giàu vitamin C và A nên sẽ rất có lợi cho hệ miễn dịch và thị giác. Ngoài ra nhờ chất chống oxy hóa tuyệt vời, các loại rau củ quả có màu đỏ còn giúp ngăn ngừa bệnh ung thư tiền liệt tuyến và góp phần mạnh mẽ vào quá trình chống lại tác hại của các gốc tự do, nguyên nhân gây ra chứng trầm cảm và lão hóa sớm. Đối với các loại rau củ có màu đỏ sẫm như rau dền tía hay củ dền còn giúp bổ sung chất sắt, hỗ trợ hồng cầu nhân lên để từ đó chống được tình trạng suy nhược và phòng thiếu máu.

*Thổ:
Thực phẩm thuộc họ Thổ gồm những món ăn đồ ngọt, tinh bột và các loại thực phẩm đặc biệt là màu vàng và màu da cam như đậu lăng và đậu Hà Lan khô, mật ong, xi-rô cây, xi-rô gạo và lúa mạch xi-rô, cùng nhiều loại rau củ và trái cây mềm có tính chất ngọt. Ngoài ra còn có thịt bò, kê, lúa mạch, sô cô la, ngô, yến mạch, hành tây nấu chín, dưa hấu, táo ngọt, nho, đào, cà rốt, bắp cải, khoai tây, khoai lang, chuối, củ cải đường, dừa và các loại dây nhiệt đới khác như đu đủ, xoài. Chúng đều là những thực phẩm thuộc họ đất. Những loại thực phẩm kể trên đều có chức năng làm chậm triệu chứng cấp tính và trung hòa độc tố. Thực phẩm này phù hợp nhất cho những người thiếu nước, người thần kinh yếu và những người hay mất bình tĩnh.

>Một vài lưu ý thêm:

- Mệnh Thổ thuộc hành Thổ và màu sắc biểu trưng chính là màu vàng. Do đó, những loại thực phẩm có màu vàng, cam sẽ luôn đem lại may mắn cho bạn. Giúp bổ sung vitamin A, C, tăng cường sức đề kháng cho cơ thể, nhất là ở trẻ em mới lớn, giúp sáng mắt, bảo vệ võng mạc mắt. Trẻ thiếu vitamin A dễ bị cảm, sốt, viêm amiđan, cận thị, loạn thị; người trung niên dễ mắc bệnh ung thư, xơ cứng động mạch; người già thì hoa mắt, thị lực kém. Thức ăn giàu vitamin A và C như đu đủ, cà rốt, dưa hấu vàng, gấc, khoai lang, bí ngô, bắp già, bông bí, cam, quýt, hồng... Mỗi ngày thay đổi một trong các thực phẩm này với liều lượng 50-100 gam dạng tươi hoặc nấu chín.

- Nếu dùng thường xuyên trong năm, bạn có thể thay đổi thực phẩm đa dạng với nhiều loại rau củ khác nhau kể trên, nhưng nên nhớ chỉ dùng với liều lượng 50-100g tươi hoặc khô và phải dùng kèm các loại rau xanh để tránh vàng da do dư thừa betacaroten.

*Kim:  .

 Các món ăn thuộc họ Kim đều là những thực phẩm ngon, thuộc hàng cay, có màu trắng và có nhiều trong loại thảo mộc và gia vị chế biến sẵn. Loại thực phẩm thuộc họ Kim này có trong gạo trắng, sữa, kem, pho mát trắng, hành tây, tỏi, hẹ, củ cải, đậu hũ, su hào, bạc hà, kinh giới, hành tây, rau mùi tây, rau mùi hạt, mù tạt, húng quế, thì là, mù tạc, , hạt nhục đậu khấu và tất cả các loại thực phẩm được coi là kim loại. Những loại thực phẩm này có tác dụng trong việc thúc đẩy và lưu thông năng lượng hàng ngày cho người ăn. Loại thực phẩm thuộc nhóm mệnh Kim này phù hợp với người có tính chậm chạp, người hay ẩm ướt và hôn mê.

> Một vài lưu ý thêm:

 - Bột lúa mạch: một trong những loại thực phẩm được xếp vào nhóm màu trắng quan trọng nhất là bột lúa mạch. Nó làm giảm cholesterol trong máu, giảm triglyceride, giúp người béo giảm cân, người tiểu đường ổn định đường huyết. Mỗi buổi 50 gam bột lúa mạch, hãm trong nước sôi chừng 5 phút rồi ăn hoặc nấu cháo. Ăn mỗi ngày còn giúp thông đại tràng, điều trị táo bón, rất tốt cho người lớn tuổi. Sử dụng các loại ngũ cốc được chế biến sẵn phối hợp với bột lúa mạch cũng có tác dụng tốt như trên.

- Các loại nấm có màu trắng như nấm bào ngư, nấm kim châm chứa nhiều vitamin, khoáng tố và các hoạt chất có tác dụng tăng cường sức đề kháng cho cơ thể, ngăn ngừa quá trình hình thành và phát triển các tế bào ung thư. Nấm kim châm còn giúp tăng cường trí nhớ, hạ cholesterol trong máu, phòng chống viêm loét dạ dày và các bệnh gan mật. Phụ nữ ăn nhiều sẽ giảm nguy cơ mắc bệnh ung thư vú, giúp khí huyết lưu thông, kinh nguyệt điều hòa, tăng cường thải độc.

- Các loại thực phẩm phù hợp với mệnh Kim như:  nấm các loại, nấm tuyết, nấm bào ngư, nấm kim châm; lúa mạch, gạo tẻ, gạo nếp; củ cải, tỏi, súp lơ... Với nguồn thực phẩm này, bạn có thể tăng thêm nguồn tinh bột lành mạnh, giảm triglyceride, hạ thấp nồng độ cholesterol trong máu, giúp thông đại tràng và ngừa táo bón hiệu quả. Tuy nhiên, đây vẫn chưa phải là nguồn thực phẩm đầy đủ dinh dưỡng cần thiết trong ngày mà bạn phải bổ sung thêm các nguồn thực phẩm đạm, chất béo và vitamin khác  nữa

 >> Thức ăn hài hòa các yếu tố trong một cơ thể: 

-Thứ nhất, bảo đảm hài hòa âm dương của thức ăn.
Để tạo nên các món ăn có sự cân bằng âm dương, người Việt phân biệt năm mức âm dương của thức ăn theo ngũ hành, bao gồm: Hàn (lạnh, âm nhiều, hành thủy), Nhiệt (nóng, dương nhiều, hành hỏa), Ôn (ấm, dương ít, hành mộc), Lương (mát, âm ít, hành kim), Bình (trung tính, hành thổ).
Khi chế biến thức ăn, phải tuân thủ nghiêm ngặt luật âm dương bù trừ và chuyển hóa khi kết hợp các loại lương thực, thực phẩm, gia vị với nhau tạo thành các món ăn có sự cân bằng âm – dương, thủy – hỏa. Có như vậy, thức ăn mới có lợi cho sức khỏe và ngon miệng. Chẳng hạn: rau răm là nhiệt (dương) được ăn với trứng lộn là hàn (âm) thì ngon miệng, dễ tiêu hóa. Hoặc gừng là thứ gia vị nhiệt (dương) có tác dụng thanh hàn, giải cảm, khi nấu kèm với các loại thực phẩm như: cá, rau cải (kho cá, canh rau cải) là thực phẩm có tính hàn thì ăn rất thơm, ngon.
- Thứ hai, bảo đảm sự quân bình âm dương trong cơ thể.
Người Việt Nam sử dụng thức ăn như là các vị thuốc để trị bệnh. Theo quan niệm của người Việt Nam thì mọi bệnh tật sinh ra là do cơ thể bị mất quân bình âm dương, thức ăn chính là vị thuốc để điều chỉnh sự mất quân bình âm dương ấy, giúp cơ thể khỏi bệnh.
  Vì vậy, nếu người bệnh ốm do quá âm cần phải ăn đồ ăn dương (đau bụng lạnh, uống nước gừng sẽ khỏi); ngược lại nếu người bệnh ốm do quá dương thì cần phải ăn đồ ăn âm (bệnh kiết lị, ăn trứng gà rang với lá mơ)…
- Thứ ba, bảo đảm sự quân bình âm dương giữa con người và môi trường.
Người Việt Nam có tập quán ăn uống theo vùng khí hậu và theo mùa. Chẳng hạn, mùa hè nóng (nhiệt – hành hỏa) nên ăn các loại thức ăn hàn, lương (mát), có nước (âm – hành Thủy), có vị chua (âm) thì vừa dễ ăn, vừa dễ tiêu hóa, vừa giải nhiệt. Mùa đông lạnh (hàn – âm) thì nên ăn các loại thức ăn khô, nhiều mỡ (dương), như các món xào, rán, kho.

- Thứ tư: nên tránh tình trạng dùng thái quá một món ăn nào đó vì có thể hại sức khỏe. Ví dụ: ăn quá nhiều vị chua hại can (gan), quá mặn hại thận, hoặc khi đang có bệnh về tỳ (dạ dày) nên tránh dùng thức ăn đồ uống chua để tránh tổn hại thêm cho bao tử.

>>> Có thể thấy để duy trì sự sống của con người thì ăn uống là việc quan trọng. Người xưa thường nói “có thực mới vực được đạo”. Trong các nhu cầu của con người: thực, y, cư, hành, khang, lạc,… thì Thực (ăn) đứng đầu. Mọi hành vi của con người đều được ghép với ăn: ăn uống, ăn mặc, ăn học, ăn nói, ăn ở, ăn chơi, ăn ngủ, ăn nằm,… Nghệ thuật ăn uống của người Việt Nam hết sức tinh tế dựa trên cơ sở của triết lý Âm Dương – Ngũ Hành. Chính bởi sự liên quan giữa triết lý âm dương-ngũ hành kể trên, con người nên chọn cho mình những loại thực phẩm phù hợp nhất để tăng cường sức khỏe và sức sống dài lâu.

Tất cả những thực phẩm bổ sung dinh dưỡng theo mệnh  trên đây đều thiên về một dạng thực phẩm nhất định tương ứng với màu sắc của mệnh. Do đó nó sẽ không thể đảm bảo nguồn dinh dưỡng phong phú với đầy đủ các chất cần thiết. Chính vì vậy, bạn phải biết cách phối hợp hài hòa các thực phẩm trong ngày với 4 nhóm chất khác nhau gồm tinh bột, chất béo, chất đạm và vitamin để nguồn sống trong cơ thể luôn dồi dào và khỏe khoắn nhé! Có sức khỏe, nghĩa là bạn đang giàu có đấy!